|
Konwersja
na islam jest procesem często w Polsce nierozumianym i negatywnie postrzeganym.
Dotyczy to zwłaszcza nowych muzułmanek, które wraz z przyjęciem nowej religii
przejmują specyficzne normy związane z islamem, takie jak noszenie hidżabu. Decydując
się na zmianę religii na islam, konwertytki narażają się zatem na potrójne
wykluczenie (religijne – domyślne porzuciły katolicyzmu; kulturowe – przejęły
specyficzne normy związane z islamem, oraz socjobiologiczne – jako potencjalne
lub faktyczne żony muzułmanów).
Poczucie
wykluczenia nie jest stanem psychicznie obojętnym. Czasami może być wyborem –
wyrazem buntu lub odejścia od poprzedniego życia, jednak często jest swoistym
efektem ubocznym podjętej decyzji o zmianie wyznania. Pytanie, jakie się w
związku z tym pojawia dotyczy tego, w jaki sposób polskie konwertytki na islam
zarządzają swoją stygmatyzowaną tożsamością w relacjach z osobami i grupami
znaczącymi: rodziną, innymi muzułmanami (konwertytkami i muzułmanami
kulturowymi) oraz niemuzułmanami.
Choć
podejmowany temat badawczy jest stosunkowo trudny – jego sukces opiera się
bowiem w dużej mierze na relacjach nawiązywanych z konwertytkami na islam,
zespół badawczy ma już w tym zakresie pewne doświadczenie. Zamierzamy rozpocząć
od przeglądu dostępnych badań nad tożsamością i konwersją, a następnie
skoncentrować się na badaniach terenowych, które będą realizowane w Polsce i w
innych miejscach zamieszkania konwertytek.
Podstawą naszego badania
będą wywiady pogłębione częściowo ustrukturyzowane z konwertytkami
(około 20 w
Polsce i 20 zagranicą, głównie w Wielkiej Brytanii). Ponadto planowane
są
wywiady z muzułmanami kulturowymi i liderami opinii. Planujemy także
wykorzystanie metody Matryc tożsamości (Personal Position Repertoires
(PPR)) do uzyskania pełniejszego obrazu strategii podejmowanych przez
polskie konwertytki na islam. W zakresie metod
ilościowych zrealizujemy badanie kwestionariuszowe online wśród około
100
respondentek. Kwestionariusz zamieszczony online będzie uprzednio
przetestowany
przez kilka konwerytek z własnej sieci kontaktów.
Projekt będzie nowatorski z dwóch powodów. Po pierwsze
podejmuje temat konwersji kobiet na islam z nowej perspektywy – tj.
kształtowania wizerunku w relacjach z osobami i grupami znaczącymi. Po
drugie
byłoby to pierwsze duże badanie poświęcone polskim konwertytkom na islam
opublikowane w języku angielskim (efektem projektu będzie monografia po
angielsku, oprócz tego opublikowanych zostanie kilka artykułów w języku
angielskim i polskim) i jedno z nielicznych na temat islamu w Europie
Środkowej
i Wschodniej. Mamy również nadzieję, że nasz projekt odczaruje nieco
dominujący
negatywny stereotyp związany z konwersją na islam – wierzymy, że i w tym
wypadku rzeczywistość jest zdecydowanie bardziej złożona niż potoczne
przekonania. |
|
|

|
prof. SGH dr hab. Katarzyna Górak-Sosnowska - kierownik projektu; doktor nauk ekonomicznych (SGH) z habilitacją z
religioznawstwa (UJ). Pracuje w Zakładzie Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej na stanowisku profesora nadzwyczajnego; w latach 2012-2020 prodziekan w Dziekanacie Studium Magisterskiego SGH. Zajmuje się współczesnym Bliskim Wschodem oraz
społecznościami muzułmańskimi w Europie. Wydała pięć monografii w tym Świat arabski wobec globalizacji (2007),
Muzułmańska kultura konsumpcyjna (2011),
Bankowość muzułmańska (współautor,
2013). Prezes Stowarzyszenia Forum Dziekanatów.
|

|
dr Beata Abdallah-Krzepkowska - absolwentka arabistyki
Uniwersytetu Jagiellońskiego, obroniła doktorat na Uniwersytecie Śląskim
(dr nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa), pracuje jako
adiunkt w Zakładzie Orientalistyki i Językoznawstwa Ogólnego
Uniwersytetu Śląskiego. Autorka wielu artykułów naukowych, głównie
dotyczących zagadnień semantycznych Koranu. Interesuje się naukowo
językiem Koranu, współczesnym islamem i islamem w Europie.
Popularyzatorka wiedzy o islamie i świecie arabskim. Współpracownik
naukowy Fundacji "Nahda". |
|

|
Joanna Krotofil –
pracuje na stanowisku adiunkta w Zakładzie Socjologii Religii, w
Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka
psychologii, członek International Institute for The Dialogical Self,
słuchaczka programu studiów specjalizacyjnych z zakresu psychologii
klinicznej. Autorka licznych publikacji poświęconych związkom między
religią, tożsamością i migracją. W pracy doktorskiej podjęła badania
dotyczące polskich muzułmanek w Wielkiej Brytanii. Interesuje się
problematyką islamu we współczesnych społeczeństwach europejskich, w
szczególności procesami kształtowania tożsamości muzułmańskiej. W
najnowszych publikacjach podejmuje tematykę „kryzysu migracyjnego” w
Europie i narracji na temat islamu w tym kontekście. |
|

|
dr Anna Piela - wykładowca religioznawstwa na Leeds Trinity University w Wielkiej Brytaniii. Pracowała też jako konsultant naukowy w Radzie Kobiet Muzułmańskich (Muslim Women's Council)w Bradford. Obroniła pracę doktorską w 2010 na uniwersytecie w Yorku. Na jej podstawie opublikowała monografię Muslim Women Online: Faith and Identity in Virtual World (Routledge, 2011) oraz liczne artykuły naukowe, w czasopismach takich jak "New Media and Society", "Feminist Media Studies", "Hawwa", and "Contemporary Islam". Anna Piela jest też członkiem redakcyjnym czasopisma "Hawwa". Zredagowała też dwa czterotomowe tytuły w serii Critical Concepts in Sociology wydawnictwa Routledge, Islam and the Media oraz Islam and Popular Culture. Obecnie pisze swoją drugą monografię o doświadczeniach muzułmanek noszących nikab (zasłonę na twarz) mieszkających w Wielkiej Brytanii oraz Stanach zjednoczonych. W 2017 r. zaprezentowała dwa referaty na ten temat na konferencji American Academy of Religion w Bostonie. Interesuje ją też tematyka meczetów kobiecych.
|
Współpraca
|
mgr Monika Ben Mrad – doktorantka w Katedrze
Psychologii Religii Uniwersytetu Jagiellońskiego, absolwentka
psychologii interkulturowej Uniwersytetu SWPS z tytułem licencjata w
zakresie prawa konfliktów zbrojnych i interwenci humanitarnej. Od 11 lat
pracuje w obszarze integracji cudzoziemców i tworzenia standardów
diagnostycznych w ramach zaangażowania w pracę w organizacjach
pozarządowych oraz jako członkini sekcji diagnozy uchodźców PTP. W
ramach badań doktoranckich pracuje nad tematem synkretyzmu religijnego w
związkach bikulturowych polsko-tureckich oraz polsko-tunezyjskich.
Specjalistka od akulturacji, Polonii w krajach muzułmańskich oraz
sytuacji uchodźców w Polsce. Mieszkała i pracowała m.in. w Turcji,
Maroku i Tunezji. |

|
dr Michał Łyszczarz – doktor nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent studiów magisterskich z socjologii i politologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Autor monografii Młode pokolenie polskich Tatarów. Studium przemian generacyjnych młodzieży w kontekście religijności muzułmańskiej oraz tożsamości etnicznej (Olsztyn-Białystok, 2013). Zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień związanych z problematyką mniejszości etnicznych i narodowych (głównie polscy Tatarzy), dyskursem medialnym oraz obecnością islamu w Polsce i Europie. Członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego oraz Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.
|
 |
mgr Sandra Pertek – doktorantka
Wydziału Polityki Społecznej, University of Birmingham i Instytutu
Badań nad ‘Super-różnorodnością’ (superdiversity) w Wlk. Brytanii,
członek zespołu badawczego projektu SEREDA zajmujący się przemocą o
podłożu seksualnym i przemocy związanej z płcią w czasie kryzysu
uchodźczego: od przesiedlenia do przyjazdu (sexual and gender based
violence in the refugee crisis: from displacement to arrival). W ramach
badań doktoranckich pracuje nad zrozumieniem roli religii w
przezwyciężaniu traumatycznych doświadczeń przemocy seksualnej z
perspektywy intersekcjonalności. Absolwentka z tytułem magistra w
zakresie globalengo rozwoju społecznego University College London i z
tytułem licencjata studiów europejskich Uniwersytetu Warszawskiego. Od
10 lat pracuje w obszarze rozwoju społecznego w różnych regionach, w
szczególności integracji, równości kobiet i sprawiedliowosci płci
społeczno-kulturowej (gender) i religii w projektach pomocowych i
humanitarnych multilateralnych i bilateralnych organizacji. Założycielka
stowarzyszenia Polek ‘Kobiety Wiary’ w Anglii. |
Expert Steering Group
prof. dr hab. Janusz Danecki - Katedra Arabistyki i Islamistyki, Wydział Orientalistyczny, Uniwersytet Warszawski
- prof. dr hab. Halina Grzymała-Moszczyńska - prof. em. Uniwersytetu Jagiellońskiego / Instytut Psychologii, Akademia Ignatianum w Krakowie
prof. dr Karin van Nieuwkerk - Katedra Islamistyki, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet im. Radbouda w Nijmegen (Holandia)
- prof. Egdūnas Račius, Katedra Studiów Regionalnych, Uniwersytet Witolda Wielkiego (Litwa)
|
|
|
Publikacje:
- J. Krotofil, A. Piela, K. Górak-Sosnowska, B. Abdallah-Krzepkowska, Theorizing the Religious Habitus in the Context of Conversion to Islam among Polish Women of Catholic Background, “Sociology of Religion”, Volume 82, Issue 3, Autumn 2021, Pages 257–280, https://doi.org/10.1093/socrel/srab002
- M. Ben Mrad, Social functioning of female reverts to Islam in Poland, złożone do “The Review of European Affairs”, vol. 5, issue 2, 2021, pp. 43-53.
Przyjęte do druku
- J. Krotofil, K. Górak-Sosnowska, A. Piela, B. Abdallah-Krzepkowska, Being Muslim, Polish, and at Home – Converts to Islam in Poland, “Journal of Contemporary Religion”
Konferencje i seminaria:
- 28 sieprnia 2021: prezentacja wyników badań podczas zjazdu muzułmanek w Ośrodku Kultury Islamu w Warszawie (K. Górak-Sosnowska, J. Krotofil, B. Abdallah-Krzepkowska)
- 27-28 kwietania 2021: Navigating the non/confessional in university Islamic studies, referat: The Need for Teaching Against Islamophobia in a Culturally Homogeneous Context: The Case of Poland (A. Piela, K. Górak-Sosnowska, B. Abdallah-Krzepkowska)
- 10-11 marca 2021: Religious Transformation and Gender: Contestations in/and the Study of Religion, Gender and Sexuality, referat: "In Islam, you talk about these things": Studying Polish Islam
through the lens of gender and sexuality as religious practice
(J. Krotofil, A. Piela)
- 25-29 czerwca 2019: 17th Annual Conference of the European Association for the Study of Religions (EASR), Tartu (Estonia), referat: Coping with a double stigma. The case of Polish female converts to Islam (K. Górak-Sosnowska, B. Abdallah-Krzepkowska, J. Krotofil, A. Piela)
- 17-20 listopada 2018: Annual Meeting of the American Academy of Religion, Denver (Colorado USA), referat: Managing spoiled identity. The case of Polish female converts to Islam (A. Piela, B. Abdallah-Krzepkowska, K. Górak-Sosnowska, J. Krotofil,)
- 26-28 listopada 2018: State Responses to Security Threats and Religious Diversity: What Future for Europe in the Beginning of the 3rd Millennium?,
Praga (Czechy), referat: Polish umma and its role in the Polish society
as an example of creating identity in the Central Europe postcommunist
country (B. Abdallah-Krzepkowska).
|
|
|
|
|
|
 |
|
 |
|
|
Tytuł projektu: Kontestowana tożsamość: społeczne funkcjonowanie polskich konwertytek na islam.
Finansowanie: Grant NCN (OPUS) na lata 2018-2023 (nr 2017/25/B/HS1/00286)
Kierownik projektu: prof. SGH dr hab. Katarzyna Górak-Sosnowska
Zespół badawczy: dr Beata
Abdallah-Krzepkowska (UŚ), dr Joanna Krotofil (UJ), dr Anna Piela (Northeastern
University, Boston MA) i mgr Monika Ben Mrad (UJ)
Rada ekspertów: prof. dr hab. Janusz Danecki (UW), prof. dr hab. Halina
Grzymała-Moszczyńska (UJ / AIK), prof. dr Karin van Nieuwkerk (Uniwersytet im. Radbouda w Nijmegen), prof. Egdūnas Račius (Uniwersytet Witolda Wielkiego)
Obsługa administracyjna: mgr Anna Senator
|
|
 |
|
|